აფხაზეთის დე ფაქტო რესპუბლიკაში წარმოქმნილ ენერგეტიკულ კრიზისზე აფხაზმა ოპოზიციონერებმა ლევან მიქაამ და ილია გუნიამ ისაუბრეს ენგურჰესის დირექტორთან, ლევან მებონიასთან.
საუბრის ვიდეოჩანაწერი სააგენტო „აიაშარამ“ გამოაქვეყნა.

შეხვედრის დასაწყისში მიქაამ აღნიშნა :

„ჩვენ გვაქვს კრიტიკული ენერგეტიკული მდგომარეობა“,

„არა კრიტიკული, არამედ, უკიდურესად კრიტიკული“, - განმარტა მებონიამ.

აფხაზური ოპოზიციის წარმომადგენლებმა მას ჰკითხეს, თუ რატომ იყო ნოემბერში ენგურჰესის ჯვრის წყალსაცავში წყლის დონე კრიტიკულად დაბალ ზღვარზე.
ლევან მებონია:

“მოგეხსენებათ, რომ 1993 წლიდან იყო ზეპირი შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც ენგურისა და ვარდნილჰესის ჰიდროელექტროსადგურების გამომუშავება ნაწილდება 60/40 თანაფარდობით. ეს მაჩვენებელი საქართველოს ტერიტორიაზე და აფხაზეთის ტერიტორიაზე მდებარე ქონებაზე მოდის. ეს არ არის ასე დაცული, სამწუხაროდ – აფხაზეთი ყოველთვის ცოტა მეტს იღებს. ჩვენ წელს ველით, რომ ეს იქნება დაახლოებით 42-43%.

რატომ მიუახლოვდნენ (დაბალ დონეს)? იმიტომ, რომ აფხაზური მხარე ელექტროენერგიას გადაუხდელად იღებს, არა? კომპანიის არსებობისთვის კი ჩვენს 60%-ს ნოემბრამდე ვიღებთ. მიმდინარე წლის ნოემბერში თითქმის 90% აფხაზეთში წავიდა. გარდა ამისა, ივლისის შუა რიცხვების შემდეგ იყო ამინდის არახელსაყრელი პირობები და გვალვა. სწორედ ამიტომ მივედით ამ დონემდე”, – აღნიშნა მებონიამ.

მისივე თქმით, კრიზისის მთავარი მიზეზი არის ის, რომ აფხაზეთში მოხმარება დაახლოებით 2,8 მილიარდი კვტ/სთ-ია, ხოლო მანამდე ამ დეფიციტს რუსეთიდან იმპორტი ფარავდა.

“ახლა ეს გაქრა. ბუნებრივია, ამან იმოქმედა წყალსაცავის გამომუშავებაზე. ახლა იქ პრაქტიკულად წყალი არ არის, ის მინიმალურ დონეზეა. ჩვენ ვმუშაობთ ნაკადზე – რამდენიც შემოედინება, იმდენს ვაწარმოებთ. ეს შეადგენს დაახლოებით 2-2,4 მლნ კვტ/სთ დღე-ღამეში. ხოლო აფხაზეთის მხრიდან მოხმარება, რამდენადაც მე ვხედავ, შეზღუდვების გარეშე, არის დაახლოებით 9,5 მილიონი კვტ/სთ და მეტი”, – ამბობს ლევან მებონია.

მებონიას ვარაუდით, ვითარება მკვეთრად არ შეიცვლება 2025 წლის მარტამდე და შესაძლოა, მხოლოდ ოდნავ გაუმჯობესდეს თებერვალში.

ლევან მებონია: რამდენი ადამიანი ცხოვრობს აფხაზეთში?

ლევან მიქაა: 244 ათასი.

ლევან მებონია: თბილისში მილიონნახევარი ადამიანი ცხოვრობს, მაგრამ მოხმარება იგივეა. მითხრეს, რომ ღამით ინტერნეტი რომ გამორთული იყო, მოხმარება მაშინვე 50 მეგავატით დაეცა. ეს არის მინიმუმ მილიონი კვტ/სთ დღეში, ე.ი. დამატებით სამი საათი დღეში. ახლა თითქმის 98% აფხაზეთში მიდის. ჩვენ ვიტოვებთ მხოლოდ ელექტროენერგიას საკუთარი საჭიროებების დასაფარად.

ლევან მიქაა: აფხაზეთის მხრიდან გვაქვს თავისუფალი თაობის 40%...

ლევან მებონია: არა. ასეთი შეთანხმება, რომ უფასო ყოფილიყო, არასდროს ყოფილა. უბრალოდ (აფხაზური მხარე) არ იხდის.

ლევან მიქაა: კარგი, არ ვიხდით. შეგვიძლია ვიყიდოთ პროდუქტის კიდევ 20%?

ლევან მებონია: არა. <...> თუ გადაიხდით 40%-ს, მაშინ სურათი სულ სხვა იქნება.

ილია გუნია: 40% რომ გადავიხადოთ, ენგურს წყალი დაემატება?

ლევან მებონია: არა, წყალი არ დაემატება, მაგრამ, ვთქვათ, ექსპორტს (ელექტროენერგიას) არ ვაკეთებთ, წყალს დავზოგავთ.

ილია გუნია: ანუ არის წყლის დაზოგვის შესაძლებლობა?

ლევან მებონია: თუ აფხაზური მხარე გადაიხდის 40%-ს, სრულიად განსხვავებული სურათი იქნება.

უფრო ადრე, ცნობილი გახდა, რომ არსებული ენერგოკრიზისის გამო, სოხუმი ქართულ მხარესთან ელექტროენერგიის მიწოდების გაზრდის შესაძლებლობის განხილვას გეგმავს.

ნოემბრის დასაწყისში მოსკოვმა სოხუმს უფასო ელექტროენერგიის მიწოდება შეუწყვიტა. 11 დეკემბრიდან მოსახლეობას დღისით არასრული სამ საათით მიეწოდება დენი, ღამით კი 21:00 საათიდან 07:00 საათამდე.

6 დეკემბერს ცნობილი გახდა, რომ რუსეთმა ოკუპირებულ აფხაზეთს სრულად შეუჩერა დაფინანსება, აფხაზი ლიდერის ასლან ბჟანიას გადადგომის და ე.წ. პარლამენტის მიერ მოსკოვთან „საინვესტიციო ხელშეკრულების“ ჩაგდების შემდეგ.

უკვე წლებია, სოხუმი ენერგოდეფიციტის აღმოფხვრას ვერ ახერხებს. ადგილობრივი ენერგოკომპანია ამის მიზეზად ელექტროქსელებზე გაზრდილ დატვირთვას და ინფრასტრუქტურის ცვეთას, სრული გამრიცხველიანების არარსებობას, ელექტროენერგიაზე დაბალ ტარიფებს, მოსახლეობის ნაწილის მიერ ელექტროენერგიის საფასურის გადაუხდელობას და კრიპტოვალუტის უკანონო მაინინგს ასახელებს.

ინფორმაციისთვის, ზამთრის თვეებში ენგურჰესი, ძირითადად, აფხაზური მხარის საჭიროებებს აკმაყოფილებდა. მხარეებს შორის არსებული შეთანხმება გამომუშავებული რესურსის 60/40-ზე პარიტეტით გადანაწილებას გულისხმობს.